آیا كودک من تا‌كنون نباید شروع به حرف زدن می‌كرد؟ آیا او از بچه‌های دیگر عقب‌تر است؟ او تا این سن باید چند كلمه را بلد باشد؟ چگونه بفهمم رشد كلامی در كودكم روند طبیعی دارد یا خیر؟

این‌ها سوالاتی است كه معمولا هر مادر كه كودك بالای يك سال دارد از خود می‌پرسد. برای آن‌كه تا حد زیادی به نگرانی‌های این مادران پاسخ داده شود، دانشمندان فهرستي شامل 25 لغت را منتشر كردند كه هر كودكی باید تا 2 سالگی آن‌ها را بلد باشد.این لغت‌ها و اصطلاحات شامل اسامی بعضی از اسباب‌بازی‌ها، غذاها، حیوانات و همچنین عنوان مهم‌ترین اعضای خانواده مانند پدر و مادر هستند.

با آشنایی با این كلمات می‌توان كودكانی را كه ممكن است در آینده دچار مشكلات كلامی باشند از همین سنین پایین شناسایی كرد و درصورت لزوم به درمان آن‌ها پرداخت. كودكانی كه دیر شروع به صحبت كردن می‌كنند یا نسبت به سن‌شان لغات كمی را آموخته‌اند معمولا دچار مشكلاتی هستند كه از دید والدین آن‌ها پنهان مانده است. برای مثال یک كودک كه از لحاظ شنوایی دچار مشكل است به‌طور حتم مهارت‌های كلامی ضعیفی خواهد داشت یا كودكان مبتلا به اوتیسم از نظر گفتاری نسبت به همسالان خود عقب‌تر هستند.

• چگونه به كودکمان كمک كنیم؟

اگر حس می‌كنید كودکتان از لحاظ گفتاری مانند هم سن و سال‌هایش پیشرفت نداشته است، مراجعه به یک متخصص گفتار درمانی می‌تواند تا حد زیادی نگرانی‌های شما را برطرف كند اما علاوه بر مراجعه به پزشک روش‌های دیگری هم وجود دارد كه می‌تواند روند یادگیری را در كودک شما سریع‌تر كند.

• در هر سنی بچه‌ها چه می‌گویند؟

معمولا اولین علامت آن‌كه نوزاد شما قادر به صبحت كردن است در یک ماهگی ظاهر می‌شود. در این زمان نوزادان صداهایی مانند آه، اوه،‌ ها و مانند این‌ها می‌گویند كه كاملا با گریه كردن متفاوت هستند. بعد از مدتی نوزادان شروع به گفتن كلمات بی‌معنی و یك بخشی مانند دا، ما، با، بابا و شبیه به آن می‌كنند و تا پایان 4 ماهگی هم خندیدن را به خوبی فرا می‌گیرند.

در 9 ماهگی یا اندكی قبل كودکتان با گفتن مامان یا بابا شما را شگفت زده خواهد كرد، البته ممكن است او مخاطب این كلمات را به درستی تشخیص ندهد. در یك سالگی او پدر و مادر خود را به خوبی می‌شناسد و می‌تواند با گفتن مامان یا بابا آن‌ها را صدا بزند البته او در این زمان خود را هم می‌شناسد و می‌فهمد كه شما دارید با او صحبت می‌كنید.

از این زمان به بعد است كه كودكان شروع به ساختن لغت نامه مخصوص به‌خود را می‌كنند و تا 18 ماهگی می‌توانند تا 10 كلمه را بیان كنند. ولی بعضی از كودكان با استعدادتر حتی می‌توانند تا رسیدن به 20 تا 24 ماهگی بیش از 50 كلمه را بگویند. واضح است كه هر كودك با دیگری متفاوت است اما درهر حال بهتر است از این زمان به بعد بیشتر مراقب گفتار خود باشید و توجه بیشتری به كودکتان بكنید. بخش اعظم لغاتی كه كودكان از این زمان به بعد فرا می‌گیرند تحت تاثیر مستقیم پدر و مادرشان است.

نزدیك به 2 سالگی، كودكان می‌توانند جملاتی شامل 2 یا 3 كلمه بگویند و خود را با عنوان من خطاب كنند. تا 3 سالگی تعداد كلماتی كه كودكان فرا می‌گیرند به عدد تقریبی 300 می‌رسد. تا 4 سالگی مهارت زبانی كودكان رشد چشمگیری می‌كند. در این زمان او می‌تواند داستان بگوید، تا عدد 10 بشمارد و حتی بخواند.

• هنگام حرف زدن، بازی كنید

سعی كنید فرآیند آموزش حرف زدن به كودک خود را تا آن‌جا كه ممكن است لذت‌بخش كنید. در این زمان نه تنها سعی كنید حرف بزنید و صدا بسازید بلكه دائما او را لمس‌كنید، در آغوش بگیرید، با او بازی كرده و در تمام موارد ارتباط چشمی خود را با كودك حفظ كنید.

• بلند حرف بزنید

همزمان كه در حال انجام كارهای مربوط به كودکتان هستید، سعی كنید با او حرف بزنید. مثلا هنگامی كه به او لباس می‌پوشانید، اسم لباس‌ها را بیاورید یا آرام‌ آرام و به زبان بسیار ساده مراحل این كار را برایش توضیح دهید.

• آهنگ‌دار و پرجنب‌ و جوش باشید

هنگام حرف زدن با كودک سعی كنید اداي جملات با یك ریتم یا آهنگ باشد. كودكان كلماتی را كه به‌صورت شعرگونه برای‌شان گفته می‌شود بهتر به خاطر می‌سپارند و همچنین بهتر می‌توانند آن‌ها را در جملات به كار ببرند. هنگام حرف زدن سعی كنید از حركت هم استفاده كنید، زيرا به كار گرفتن همزمان چشم و گوش كودكان تاثیر كلمات را بیشتر می‌كند. برای مثال زمانی كه درباره یك پرنده حرف می‌زنید سعی كنید با حركت دست خود پرواز یك پرنده را هم برای كودك خود شبیه‌سازی كنید.

• با كودک تمرین كنید

سعی كنید از هر فرصتی برای به سخن درآوردن كودك خود استفاده كنید، برای مثال زمانی كه او تشنه است از او بپرسید چه می‌خواهد. اگر پاسخ نداد به او بگویید كه تو الان آب می‌خواهی.زمانی كه كودك‌تان تلاش می‌كند كلمه را به زبان بیاورد صبور باشید. به او اجازه بدهید از ذهن و حافظه خودش استفاده كند و مرتب او را برای این كار تشویق كنید.

• با او درست حرف بزنید

بعضی از والدین پاسخ كودک خود را به درستی نمی‌دهند و سعی می‌كنند با همان زبان كودكانه كلمات نامفهوم را بیان كنند اما این كار كاملا اشتباه است. شما نه تنها باید كلمات را درست تلفظ كنید بلكه سعی كنید پاسخ جملات نامفهوم كودکتان را هم به شیوه صحیح بدهید.

• نوبت را رعایت كنید

زمانی كه كودک حرف می‌زند با تمام وجود به او گوش بدهید و منتظر باشید تا او سخنش را تمام كند، سپس شما حرف بزنید، سوال بپرسید و سعی كنید منتظر جواب بمانید. به او كمک كنید اسباب‌بازی‌های مورد علاقه‌اش را انتخاب كند و نظر و احساسش را در مورد هر كدام بگوید. همین كار را می‌توانید با وسایل بی‌خطر كه در محیط خانه قرار گرفته‌اند، انجام دهید.