انتظارات واقع بینانه ای از فرزندانمان داشته باشیم. ما والدین نباید استانداردهای بالایی برای فرزنداننمان تعریف کنیم. اهدافی را که برای فرزندانمان تنظیم میکنیم باید متناسب با تواناییهای آن ها باشد.
وقتی والدین توقعات زیاد و یا زودتر از زمان لازم از کودک خود داشته باشند و یا انتظار کامل بودن را از فرزندان خود داشته باشند، در آن صورت مشکلاتی بروز پیدا خواهد کرد. مثلاً والدینی که انتظار دارند کودکشان همیشه مؤدب و شاد بوده و با آنان همکاری کند خود را در معرض یاس و مشکل با فرزند خود قرار می دهند. از کودک خود انتظار نداشته باشید کامل باشد. همه کودکان اشتباه می کنند اما بیشتر اشتباهات عمدی نیستند، پس انتظار نداشته باشد که فرزندی بدون ایراد داشته باشید، بلکه توقعات خود را بر اساس توانایی کودک خود تنظیم کنید تا در تربیت او دچار مشکل نشوید.
خداوند در دل پدر و مادر محبت به فرزند را قرار داده است و این محبت باید از طرف فرزند قدر دانسته شود. محبتی که از جانب خداوند تبارک و تعالی وسیلهایی شده که تلاش به درون کانون خانوادهها بیاید و فضای درونی خانه از رخوت و سستی و کسالت به دور باشد.اگر پدر بیرون منزل تلاش میکند و اگر مادر در تربیت فرزندان و امورات درون منزل، خستگی به دل راه نمیدهد و اگر فرزندان به دنبال کسب رضایت والدین خود هستند، همه به سبب وجود همین محبتهایی است که بین افراد خانواده وجود دارد.
انتظارات والدین از فرزندان، بی شک از همین محبت به فرزند، ناشی میشود؛ پدران و مادران موفقیت فرزند خود را آرزومند هستند و چون بخش عمدهایی از این موفقیت را بسته به تلاش خود فرزند میدانند، به همین خاطر از فرزند خود انتظار دارند که برای موفقیت خود تلاش کند و در این امر کوتاهی نداشته باشد. یقینا در اصلِ پسندیده بودن این انتظار، کسی تردیدی به خود راه نمیدهد؛ و همه این انتظارات را عاملی برای رشد فرزند میدانند. کم نبودهاند افراد بزهکاری که عامل اصلی انحراف خود را نداشتن پدر و مادری دانستهاند که آن ها را در امورات، امر و نهی کنند؛ پس پیش از همه چیز از جانب فرزندان باید گفت: «پدر و مادر! از این که برای خوشبختی ما نگرانید و از ما انتظار تلاش دارید متشکریم.»
در کنار این حرفهایی که زده شد حال باید به این نکته پرداخته شود که آیا هر نوع انتظاری از جانب والدین نسبت به فرزند، قابل قبول و پسندیده است؟ برای ورود به این بحث جا دارد به حدیثی در این باره از امام صادق (ع) اشاره کنیم که ایشان به یونس بن رباط میفرمایند: «امام صادق (ع) نقل کرد که پیامبر (ص) فرمود: خداوند رحمت کند کسی را که فرزندش را به نیکیاش یاری کند. من به امام صادق (ع) عرض کردم: چگونه او را به نیکیاش یاری کند؟ در پاسخ فرمود: آن چه در حد توان اوست از او بپذیرد و آن چه برایش سخت است از او بگذرد و به او ظلم و تحمیل نکند و نسبت جهل به او ندهد.»
با توجه به این حدیث نورانی فهمیده میشود که از جانب والدین، داشتن هر انتظاری از فرزندان روا نیست؛ و انتظارات والدین باید دارای قانون و منطق پذیرفته شدهای باشد. والدین باید بدانند صرفِ داشتن انتظار از فرزند خود، باعث نمیشود که فرزند به موفقیت دست یابد بلکه در این مسیر باید انتظارات والدین دارای شروطی باشد تا بتواند به موفقت و ایجاد انگیزه در فرزندان، کمک کند. در زیر به نکاتی که میتواند به والدین، در ایجاد انتظارات بجا از فرزندان، کمک کند اشاره میکنیم:
.
۱- انتظارات والدین باید ناظر به واقعیتهایی باشد که فرزندانشان در آن قرار دارد؛ پس توجه به ویژگیهای زیر میتواند ما را به درک بهتری نسبت به واقعیتهای فرزندانمان برساند:
الف. شناخت استعداد و توانایی فرزندان.
ب. شناخت علاقه فرزندان.
ج. توجه به میزان امکانت موجود و مهیا بون آن امکانات برای فرزند.
د. در نظر گرفتن محیطی که فرزند ما در آن رشد پیدا کرده است.
.
۲- انتظارات والدین باید همپای انجام تکالیف والدین نسبت به فرزندان رشد کند. پس تا پدر و مادر در وظایف خود نسبت به فرزندان کوتاهی دارند، به همان میزان نباید متقابلا از فرزند در آن زمینه انتظاری داشته باشند.
۳- انتظارات والدین همراه با تشویق باشد نه تحقیر. فرزند برای برآورده کردن خواسته های والدین خود نیاز به آرامش روحی و روانی دارد و این امر میسر نمیشود مگر با تشویقهای هدفمند و دوری از هر نوع تحقیر و سرخورده شدن او.
۴- انتظارات والدین نباید ناشی از مقایسه فرزند خود، نسبت به شخص دیگری باشد؛ به طور مثال پدر یا مادر موفقیتهای شخصی را که هم سن فرزند خود میباشد معیار قرار دهند و کاستیهای فرزند خود را با او مقایسه کنند و انتظار خود را، از دل این مقایسه کردنها به وجود آورند.