افسانه بافی را عبارت می دانیم از حالتی که در آن فرد با سر هم کردن مقداری از مسائل بی سر و ته و روی هم کردن توهمات و خیالات سعی دارد چیزهایی را که واقعیت ندارند ساخته و به صورت قصه و داستانی آن را مطرح نماید. آنچه را که او می گوید زائیده تخیل و اوهام و حتی شبیه نوعی هذیاناست. ولی او آنها را به عنوان امور واقعی و جدی عرضه داشته و به خورد دیگران می دهد. او گاهی خود را در ورای محیط و منطقه خود می بیند و زمانی در حال پرواز در آسمان هاست و هر چه که به صورت غیر عقلانی و غیر ارادی در ذهنش خطور کند عرضه می دارد.

آن ها در وضع و شرایطی هستند که بین واقعیت و خیال را فرق نمی گذارند و در صورت های حاد چنان به نظر می رسند که گوئی دیوانگانی هستند که هذیان گوئی عادتشان شده است. کسانی که برای اولین بار با آنها برخورد دارند شاید متوجه حالات شان نشوند ولی در همان دقایق و ساعات اول برخورد متوجه این امر می شوند که با فردی غیر عادی تماس دارند.

از نظر علمی تخیل قابل دسته بندی به انواع زیر می باشد.

1- تخیل حضوری که بر اثر آن مطلبی را به ذهن آورده و تصویر می کنیم مثل تخیل چهره فلان عالم . اموری که سابقاً عارض ذهن شده با همان جزییات خود را نشان می دهند.

2- تخیل اختراعی که سبب فعالیت خلاقه می باشد.

نوع اخیر یعنی تخیل اختراعی خود به دو صورت می تواند باشد:

الف – تخیل ادراکی:

یا خیالپردازی که منجر به اختراع و ادراک و کشف امور می شود و چنین امری تحت هدایت عقل است و در آن فعالیت ذهن آزاد است و می تواند ترکیبات شگفت و بدیع پدید آورد و صور و معانی ارزنده ای ایجاد کند. تخیل اختراعی محصول جنبه های عالی ذهن و همراه با تفکر و استدلال و محصول آن سازندگی است. از نظر ما مربی وظیفه دارد چنین نیرویی را در کودکان پرورش داده و زمینه رشد آن را فراهم آورد.

ب- خیالبافی:

نوعی هذیان و هرج و مرج در ذهن و همراه با تلون است و عقل و ادراک در آن راه نداشته و اراده در آن نقش و نفوذی ندارد. چنین حالتی عمل پست و ابتدایی ذهن بحساب می آید و محصول آن مقرون بحقیقت نیست.

هرگز در مورد غلط یا درست بودن، واقعی یا تخیلی بودن آن با کودک بحث نکنید. به آرزوهای پنهان در گفته هایش توجه کرده و آنها را درک کنید. برای توانائی بیان او ارزش قائل شوید و در مورد این که اگر داستان او واقعیت پیدا می کرد چقدر جالب بود ، نظر بدهید.

حتی می توانید قصه های او را نوشته و یا ضبط کنید. می توانید از او بخواهید قصه اش را نقاشی کند. هرگز با جملاتی چون « دروغ نگو »، « تو دروغ می گویی»، « بچه دروغگو » برچسب های دنیای بزرگسال را به کار نگیرید. خیال پردازی های کودکانه در دوران پیش از دبستان نشانه هایی از بی ادبی و بی اخلاقی او نیست. این مسله حتی نباید شما را نگران آینده او نماید ، که احتمالاً فرزندی دروغگو خواهید داشت. کودکان به مرور مفاهیم خوب و بد را می آموزند و به همین ترتیب به اهمیت راستگوئی پی می برند.

تا قبل از 5/3 سالگی او مهارت لازم برای دروغ گفتن عمدی را ندارد. خیال پردازی های کودکانه در دوران پیش از دبستان نشانه هایی از بی ادبی و بی اخلاقی او نیست. این مسله حتی نباید شما را نگران آینده او نماید ، که احتمالاً فرزندی دروغگو خواهید داشت. به این مساله فکر کنید آیا او نمی خواهد جلب توجه کند؟ آیا او نمی خواهد محبت بیشتر شما را از اینکه بزرگ شده و توانائی هایی دارد جلب کند؟ آیا او واقعیت و خیال را درهم آمیخته است؟ آیا کودک برای کتمان چیز دیگری، داستان می بافد؟

هر کودکی شیوه داستان بافی خود را دارد. بعضی ها با سوم شخص شروع می کنند. بعضی خودشان قهرمان اصلی هستند. بعضی شخصیت مورد علاقه خود را تقلید می کنند ، گاهی واقعی و گاهی تخیلی. به یاد داشته باشید که در هر حال قسمتی از زندگی واقعی کودکان در لابه لای همین قضایای غیرواقعی جریان دارد.

در بین این داستان سرایی ها، گاهی با تصمیم گیری های  کودک برای آینده رو به رو می شویم. در هر حال این خیال پردازی ها چه به صورت رویا و یا در بیداری و در بازی ها باعث می شوند کودکان اطراف را شناسایی و تجربه کنند. با پرنده به آسمان پرواز می کنند و با سوسک و موش درون زمین را می کاوند و یا مثل پلنگ از قدرت و نیرویش الهام می گیرند. شما نباید مانع خیال پردازی فرزندتان شوید بلکه باید: گستره ی سؤالات افزودنی، تجربی و سازنده را توسعه دهید. چه چیزی می توانستیم بسازیم؟ چگونه می توانیم کاری کنیم که… فکر می کنی اگر… فکر می کنی باید چه…

کودک در حال خیال بافی، فکرش را با صدای بلند برای شما می گوید. منطق را فراموش کنید. برا ی تصحیح کار او افسانه اش را قطع نکنید ، حتی اگر خلاف واقع حرفی زد. مثلاً “پلنگ در حالی که روی دو پا راه می رفت”. فراموش نکنید او در حال خیال بافی است. او دارد فکرش را با صدای بلند برای شما می گوید.

مواقعی که افراد خانواده دور هم نشسته اید (موقع ناهار، شام یا درون ماشین) سعی کنید مطالب جالبی که مورد علاقه بچه ها هست را مطرح کنید. بچه ها از این که شما هم به آن موضوعات علاقمندید لذت می برند. برای گروه های سنی بالاتر می توانید مطالب جالب از اخبار و یا اتفاقات را که در روزنامه های چاپ شده بریده ، به آنها بدهید و تشویق شان کنید که عقاید و نظریات خود را بیان کنند. بسیاری از اختراعات  و ابداعات از بستر همین تخیلات جان گرفتند. اگر باور ندارید سرگذشت مخترعین را بخوانید.