نوجوان به گروه سنی ۱۰ تا ۱۹سال اطلاق می شود که با تحول های فراوان جسمی و روانی همراه است و موجب تغییر نگاه فرد نسبت به جهان اطراف، رفتار و احساساتش می شود. نوجوان گاهی دچار تشویش و نگرانی شده و تصمیم گیری برایش سخت می شود.

از مسائل عمده دیگری که نوجوان در دوره بلوغ با آن ها روبه رو ست، تغییرهای جسمانی است و اگر نوجوان و اطرافیان به خوبی از این تغییرها آگاهی نداشته باشند، این باعث تشویش و نگرانی خودش و اطرافیان می شود. علاوه بر این، وجود پاره ای اعتقادها و باورهای سنتی نیز می تواند به مشکل های نوجوان بیفزاید. اگر نوجوان مسائل و مشکل های بلوغ را در محیطی سرشار از تفاهم، صمیمیت و آگاهی و با کمک خانواده و جامعه بشناسد، این دوره را به خوبی طی می کند و با نشاط و سلامت پا به عرصه بزرگسالی می گذارد.

در حال حاضر، بیش از ۵/۱ میلیارد نفر از جمعیت جهان را نوجوانان تشکیل می دهند. با توجه به اینکه زیربنای بزرگسالی افراد در دوره بلوغ به وجود می آید و بسیاری از مشکل های مختلف جسمانی، روانی و اجتماعی جوانان ریشه در دوران بلوغ دارد، آشنایی با دوران بلوغ برای نوجوانان و والدین آن ها امری ضروری است.

مهم‌ترین امری که والدین باید به خاطر داشته باشند این است که آن ها دیگر نه با یک کودک، بلکه با یک فرد بالغ روبه رو هستند. بسیاری از شیوه‌هایی که در برخورد با کودکان کارایی قابل ملاحظه‌ای دارند، در صورت تجویز برای برخورد با نوجوانان مساله‌ساز می‌شوند. والدین در برخورد با کودکان قادر به استفاده از روش‌های کنترلی هستند ولی این روش‌ها در برخورد با نوجوانان کارایی ندارند.

احساسات فرد می‌تواند در طول این دوره از زندگی طغیان کند و منجر به افسردگی، نا امنی و خشم گردد. دانستن اینکه چگونه می‌توان با بلوغ کنار آمد، بسیار مهم است تا دختران و پسران، انتقال آرام‌تری به دوران بزرگسالی را تجربه کنند. برخورد با نوجوانان باید به گونه‌ای باشد که به تشدید عصبانیّت، عصیانگری و عناد منجر نگردد زیرا چنین روحیّاتی به اندازه ی کافی در سنین بلوغ وجود دارد.

یک نوجوان ممکن است انتظار داشته باشد که همچون فردی بالغ با او برخورد کنند اما رفتار او هنوز مانند کودکان باشد. از سوی دیگر، والدین نیز ممکن است به فرزند خود نصیحت کنند که مانند افراد بالغ رفتار کند ولی برخورد خود آن ها با او همچون برخورد با کودکان باشد. کودکانی که قبل از دوران بلوغ، به شدّت نیازمند خانواده بودند، با ورود به سنّ بلوغ احساس می‌کنند که دوست دارند مستقل زندگی کنند. آنها از این مسیر گریزی ندارند و اغلب با تأکید بر ارزش‌های رایج بین دوستان خود، نسبت به دوری از ارزش‌های خانوادگی، تمایل نشان می‌دهند.

چند توصیه

• تلاش کنید دربرخورد با نوجوان شنونده خوبی باشید.
• از لحن تلخ وآمرانه استفاده نکنید، هیچگاه افکارنوجوان را به مسخره نگیرید و با عقاید او مخالفت نکنید.
• تا می توانید ازنصیحت کردن مستقیم نوجوان بپرهیزید.
• ازکسانی که مورد قبولش هستند به طورمستقیم انتقاد نکنید، حرف ها و عقایدش را به عنوان موضوعات با مزه و خنده داربرای اطرافیان تعریف نکنید.
• سعی نکنید بلافاصله ازحرف هایش نتیجه بگیرید ، درتصحیح اشتباهات و در تفهیم حقایق به او شتاب نکنید.
• هیچگاه به حریم شخصی نوجوان تجاوز نکنید. (بازرسی لوزام شخصی او…)
• همواره درجستجوی یافتن انگیزه و علت رفتار نادرست او باشید، رفتار نادرست نوجوان را بیش از آنچه هست، بزرگ جلوه ندهید و به خاطرانجام آن رفتار، ازپیش بینی و آینده نگری نسبت به سرنوشتش بپرهیزید.
• نوجوان بیش از دوران کودکی نیاز به محبت دارد.
• قبل از ثابت شدن موضوع او را مقصر قلمداد نکنید.
• در دشوارترین شرایط بکوشید راهی برای امید و دلگرمی نوجوان بیابید.
• نسبت به فرزندان نوجوانتان بیش از حد حساسیت به خرج ندهید.