یکی از اصول تربیتی در تربیت عـبادی، اصـل «زمینه‌سازی» و ایجاد آمادگی در کودکان از نـظر روحـی، روانـی و عاطفی نسبت بـه عـبادات است. این اصل افـزون بـر تأکید نسبت به عبادات،باعث آمادگی پذیرش و انجام تکالیف شرعی و همچنین جلوگیری از کم تـوجهی کـودکان نسبت به مسائل عبادی نیز مـی‌شود.بـر اساس اصـل «آمـاده‌سازی»، ضـروری […]
یکی از اصول تربیتی در تربیت عـبادی، اصـل «زمینه‌سازی» و ایجاد آمادگی در کودکان از نـظر روحـی، روانـی و عاطفی نسبت بـه عـبادات است. این اصل افـزون بـر تأکید نسبت به عبادات،باعث آمادگی پذیرش و انجام تکالیف شرعی و همچنین جلوگیری از کم تـوجهی کـودکان نسبت به مسائل عبادی نیز مـی‌شود.بـر اساس اصـل «آمـاده‌سازی»، ضـروری است پیش از آنکه احـکام و اعمال عبادی در حقّ کودکان به مرحله وجوب برسد، زمینۀ رویارویی صحیح با احکام و اعمال عـبادی را در آنـان ایجاد کرد؛زیرا این اقدام در رشـد و کـمال مـعنوی انـسان تـأثیر مستقیم دارد.
هدف از تـربیت عـبادی در دورۀ کودکی، پرورش و تقویت روحیۀ عبادی و ایجاد آمادگی برای «تکلیف‌پذیری» و تشویق کودکان به انجام تکالیف عبادی است. بـرای تـحقق ایـن هدف، می‌توان بر اساس برنامه‌ای منظم، بـدان جـامۀ عـمل پوشـاند؛ زیـرا اگـر کودک یک دفعه و بدون آمادگی قبلی مکلّف به تکالیفی شود، طبیعی است که از عهدۀ آن بر نمی‌آید و چه بسا میزان تکلیف پذیری او نیز پایین آید و یا تکالیف را بدون انـگیزه و به صورت ناقص انجام می‌دهد.
البته باید توجه داشت که برای ارائۀ هر مفهومی به کودک، ابتدا باید آمادگی از نظر شناختی و عاطفی در او ایجاد شود،تا در نهایت به رفتار عملی در کودک بـینجامد. مـتأسفانه گاهی در مدارس، حتی در درس دینی، دانش‌آموز در همان سطح اولیۀ شناختی و عاطفی باقی می‌ماند؛ در حالی که تربیت دینی، به ویژه تربیت عبادی به معنای واقعی، باید به صورت عملی در وجود مـتربی تـحقق یابد تا انگیزۀ درونی به یادگیری و در نتیجه انجام دادن آن را داشته باشد.
اولیاء و مربیان نباید یک‌باره کودکان را به انجام تکالیف دینی و عبادی ملزم و مجبور سـازند؛ بـلکه اول باید زمینۀ انجام برخی از مـسائل دیـنی و عبادی را برای آنان فراهم آورند. از این‌رو، وقتی کودک به سن درک و تمییز می‌رسد، باید به تدریج از مسائل و تکالیف آسان و محسوس شروع، و به تدریج به سـوی مـعقولات حرکت کرد. برای زمـینه‌سازی اعـمال عبادی در کودکان، نخست باید تمهیداتی فراهم شود که در دین مقدس اسلام بدان پرداخته شده است. برای نمونه، مستحب است هنگام تولد در گوش نوزاد،نوای ملکوتی اذان و اقامه نواخته شود.
فقیهی در بـیان فـلسفۀ آن می‌نویسد:
«شاید این بدان علت باشد که این عمل آثار روانی و تربیتی بسیار مفیدی را در کودک به جای می‌گذارد، گرایش فطری کودک را به خدا و پرستش رشد می‌دهد و نخستین بذر نماز را در دل کـودک مـی‌کارد. این عـمل زمینه‌ساز شخصیت مطلوب او (در بزرگ‌سالی) است.»
تقریبا همۀ فقیهان بر مسئلۀ آماده‌سازی و تمرین کودکان در دوران کودکی نسبت به تـکالیف عبادی تأکید کرده‌اند. فقیهان در کتاب‌های فقهی بابی با عنوان «احکام الصـبی»، بـه اعـمال عبادی کودکان غیر بالغ و وظایف والدین در این رابطه اختصاص داده‌اند،که از مجموع آن ها این اصل مهم تـربیتی اسـتنباط می‌شود. در فقه آمده است پدر و جدّ پدری، شرعا موظّف به تمرین دادن کودکان به عبادت، اعـم از واجـب و مـستحب و همچنین قضای آن می‌باشند. حتی آنان موظف به بیدار کردن کودکان از خواب برای نماز هستند؛ مـگر آنکه به دلیل بیماری یا عذر دیگری، باعث آزار و اذیت او شود،که در این صـورت باید مراعات حال کـودک کـرد.
نویسنده این مطلب :
