آزار جنسی درگیر کردن کودک در فعالیتهایی است که منجر به ارضای جنسی افراد بزرگسال میشود.
کودکآزاری به سه گروه تقسیم می شود؛ اولین گروه کودکآزاری جسمی (physical child abuse) است که عبارت است از جراحت جسمانی کودک زیر ۱۸ سال توسط فردی که مسئول نگهداری و محافظت از کودک است؛ تحت شرایطی که نشان دهد بهداشت و بهزیستی کودک در معرض خطر یا تهدید است.
دومین دسته کودکآزاری جنسی (sexual child abuse) است که برای آن تعاریف گوناگونی ارائه شده است؛ از جمله این که آزار جنسی درگیر کردن کودک در فعالیتهایی است که منجر به ارضای جنسی افراد بزرگسال میشود، یا عمل تحمیلی جنسی بر علیه کودکی که فاقد تحول شناختی، هیجانی و جسمی هستند، و یا سوء استفاده جنسی با تماسها و تعاملات بین کودک و فرد بالغی که میداند کودک را به منظور تحریک جنسی مورد استفاده قرار داده است.
بیتوجهی یا غفلت (Neglect) را دسته سوم از انواع کودکآزاری است، عدم فراهم آوردن احتیاجات غذایی، پوششی، مسکن و بهداشت و مراقبت طبی؛ از جمله موارد این دسته است. البته غفلت همیشه عمدی نیست، بلکه فقدان آگاهی، مشکلات مالی و سایر عوامل ممکن است مانع کفایت والدین در جهت سرپرستی و پرورش فرزند شود.
درخصوص نشانههایی که کودکان آزار جنسی دیده، از خود بروز میدهند، برخی از کودکان تأثیرات ناشی از آزارشان را به صورت رفتارهایی نشان میدهند که شاید جنسی باشد، اما ضرورتاً همیشه اینگونه نیست. همچنین برخی از بچهها ممکن است کنارهگیر، بدخلق، پرخاشگر، بیقرار و مضطرب شوند و حتی برخی از کودکان ممکن است هیچ نشانهایی را به طور کلی نشان ندهند.
اغلب کودکان وقتی مورد آزار جنسی را افشا میکنند، استرس و اضطراب در رفتارهای غیرکلامی خود نشان میدهند؛ مانند نشان دادن خجالت و ترس در چهرهشان و حتی سفتی و تنش در بدنشان. برای مثال وقتی کودکی به مادرش گفت که دایی او، او را شب پیش وقتی که در خواب بوده لمس کرده است، صورتش قرمز و تن صدایش پایین بود. او نمیتوانست در صورت مادرش نگاه کند و اشک در چشمانش حلقه زده بود و مشتهایش را گره کرده بود ( نشانههای جسمی).
میتوان به آزارهای جنسی از طریق بازیها و نقاشیهای خود به خودی کودک پی برد، آسیبهای روانی این کودکان شامل اضطراب، افسردگی، ترسهای مرضی، احساس گناه، پرخاشگری، مشکلات تمرکز، دوریگزینی اجتماعی، انزوا، ترس و اجتناب از مردان، عصبی بودن، تغییر در الگوی خوردن، علائمی مثل کابوس شبانه، واکنشهایی نظیر از جا پریدن، مشکلات ارتباطی و افکار خودکشی است.
در برخی نیز موارد نشانههای فیزیکی از آزار جنسی وجود دارد، که البته نسبتاً نادر است و بیشتر سوء استفادههای جنسی کودک، آسیب فیزیکی ایجاد نمیکند. هر چند بیماریهای مقاربتی در کودکان نشانه قابل اعتمادی برای سوء استفاده جنسی به حساب میآیند.
- عوارض آزار جنسی
کودکان ۴-۱ سال:
اغلب فقدان آداب توالت، ترس از مردان و چسبیدن افراطی به مادر دیده میشود.
کودکان ۶ – ۴ سال:
معمولاً با شکایت جسمانی به پزشک مراجعه میکنند. قربانی با احساس گناه شدید و قطع امید از علاقه و توجه دیگران گاه مانند کودکی وحشی رفتار میکند. نظافت و شستشوی جبری یا مرگ سمبولیک و تکراری والدین؛ از مراحل مهم بازیهای کودک این سن به شمار میآید.
کودکانی ۱۲ – ۹ سالگی:
که قربانی آزار جنسی میگردند اکثراً به دلیل مشکلاتی که در صحبت کردن در مورد این مسئله دارند، دچار واپسزنی جنسیت و اختلال در هویت جنسی میشوند. درگیری و اشتغال ذهنی آن ها با مسائل جنسی سبب میشود که گاهی به صورت بیشرمانه و توأم با پررویی، به توضیح واقعیات بپردازند.