تربیت شخصیت به صورت عملی

شخصیت والدین در تکوین شخصیت کودکان اثر به سزایی دارد. وقتی انسان در منزل و زندگی خود اصول و دستورات اسلامی را رعایت کند؛ مثلاً نماز را اول وقت بخواند، به روزه و سایر واجبات اهمیت داده و آن ها را به جا آورد، همیشه به یاد خدا باشد، هنگام شروع غذا خوردن بسم الله […]

شخصیت والدین در تکوین شخصیت کودکان اثر به سزایی دارد. وقتی انسان در منزل و زندگی خود اصول و دستورات اسلامی را رعایت کند؛ مثلاً نماز را اول وقت بخواند، به روزه و سایر واجبات اهمیت داده و آن ها را به جا آورد، همیشه به یاد خدا باشد، هنگام شروع غذا خوردن بسم الله بگوید و با الحمدللٌه تمام کند و از نعمت های بی شمار الاهی شکر گزاری کند و … همه اینها به کودک درس خداشناسی می دهد. مغز کودک همچون دوربین عکاسی است که از هر چیزی که در برابر آن قرار می گیرد عکس برمی دارد. از این رو مستحب است وقتی طفل متولد می شود در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بخوانند تا ندای الله اکبر از همان تولد در او تأثیر بگذارد و او را با توحید آشنا سازد.

 

کودک بیش از آنچه از شنیدن یاد بگیرد از مشاهده رفتارهای ما می آموزد. بنابراین، میزان یادگیری کودک زمانی که مشاهده می کند ما در شرایط سختی جملاتی مثل توکل بر خدا و … به کار می بریم بیش از زمانی خواهد بود که ما می کوشیم تکیه کردن بر خدا و توکل بر او را به طور شفاهی به او یاد دهیم.

 

الف) الگو
«لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً؛ مسلّماً برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود، برای آن ها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد می کنند.» (یوسف/۲۱)
اولین الگو در تربیت فرزند، پدر و مادر هستند. اگر والدین معتقد به اجرای احکام الهی باشند بهترین تأثیر را خواهد داشت.
امام علی (ع) در سفارشی به امام حسن (ع) می فرمایند: و بدان ای پسرم! بهترین چیزی را که سزاست تو از وصیت من فراگیری، پرهیزگاری و ترس از خدا و اکتفا نکردن به آنچه خدا برتو واجب گردانیده و فرا گرفتن آنچه پدران و خویشان نیکوکردار گذشته ات برآن بوده اند می باشد (همچون ابوطالب، جعفر طیار، حمزه) زیرا اینان اندیشه بینای خود را ترک نکردند. (در خود نگریسته، سعادت و خوشبختی را یافتند.)
.

از سفارش حضرت علی (ع) به امام حسن (ع) این مطالب فهمیده می شود:

  • پرهیزگاری و ترس از خدا
  • اکتفا نکردن به آنچه خدا واجب گردانیده بلکه اعمال مستحب نیز صورت گیرد.
  • مروری بر تاریخ وسیره افراد نیکوکار گذشته.
  • درون نگری و اینکه خداوند برای انسان سعادت و خوشبختی را می خواهد.
.
ب) قصه
والدین از طریق قصه گویی می توانند روش های تربیتی را اجرا کنند. قرآن در مواردی به سرگذشت پیشینیان می پردازد که موجب عبرت و پندآموزی می باشد. «… فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الْأَبْصارِ؛ پس عبرت گیرید ای صاحبان بصیرت.» (حشر/۲)
در حقیقت قرآن، داستان سرایی را وسیله ی زدودن غفلت ها می داند. «نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ؛ ما بهترین قصه را با بهترین شیوه داستان سرایی بر تو می خوانیم…» (یوسف/۳)
.
ج) کرامت نفس
با احترام و محبت به کودک، بسیاری از مشکلات کودک حل خواهد شد. نباید کودک را در مقابل دیگران کوچک شمرد یا تنبیه کرد و برای انجام خطاها ملامت نمود.
.
د) انتخاب دوست
از دیگر روش های عملی تربیت انتخاب دوست و تعیین حدود و رفاقت و راهنمایی کردن کودک می باشد.
.
ه) پذیرش معذرت
والدین به هنگام پشیمانی فرزند از خطا، عذرش را بپذیرند و بی سبب او را تنبیه نکنند، بلکه با تشویق و صبر آن ها را به صلاح دعوت کنند.
.
روش های بالا، روش هایی بودند که والدین باید مراعات می کردند، اما یک اصل کلی وجود دارد و آن این است که والدین ابتدا باید خویشتن را تربیت کنند. اگر والدین خودشان دارای صفات نکوهیده باشند، نمی توانند در فرزندشان، صفات پسندیده را به وجود آورند. فرزندان ما هر گونه که باشند خوش رفتار یا بدرفتار، راستگو یا دروغگو، حسود یا خیرخواه همه این صفات را از پدر و مادر خود کسب کرده اند. قرآن در این باره می فرماید:
«أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ؛ آیا شما مردم را به نیکی امر می کنید، درحالی که خویشتن را فراموش کرده اید.» (بقره/۴۴)
.
این توصیه ها عبارتند از:
  • پدر در عین قدرت نمایی و اقتدار باید به گونه ای عمل کند که کودک از او تصور عدالت توأم با مهر داشته باشد.
  • امتیاز و برتری خود را نسبت به فرزند، در سایه قدرتمند بودن نداند، بلکه در سایه ابتکار و دانایی بداند.
  • باید روابطش را براساس احترام و پذیرش و موقعیت او قرار دهد.
  • مراقب رفتارش باشد.
  • باید پدر کاری کند که فرزند همیشه مشتاق دیدارش باشد، نه اینکه از او بگریزد.
  • پدر باید به فنون و روشهای تربیت آگاه باشد و برای تربیت فرزند وقت بگذارد.

نویسنده این مطلب :

فرزند پرتال

به اشتراک بگذارید :

دیدگاه شما