زمانی در هر خانه یک حیاط وجود داشت. کودکان و نوجوانان برای بازی، یا در حیاط خانهی همسایه یا در کوچه جمع میشدند و بازی میکردند اما حالا آپارتمانها چنان قد علم کردهاند که فضای بازی کودکان به خانههای کودک، مهد کودکها یا در نهایت اگر پدر و مادر فرصت و حوصله داشته باشند، به […]
زمانی در هر خانه یک حیاط وجود داشت. کودکان و نوجوانان برای بازی، یا در حیاط خانهی همسایه یا در کوچه جمع میشدند و بازی میکردند اما حالا آپارتمانها چنان قد علم کردهاند که فضای بازی کودکان به خانههای کودک، مهد کودکها یا در نهایت اگر پدر و مادر فرصت و حوصله داشته باشند، به پارک ختم میشود.
در زمانی نه چندان دور در کنار این که بازیها تنوع بسیاری داشتند، برخی از آن ها با سر و صدای زیادی نیز همراه بودند. بخشی از بازیها در فضای باز و بخشی دیگر در فضای بسته انجام میشد و هر کدام بخشی از حواس کودک را تقویت میکرد. با اینکه روش زندگیها تفاوت پیدا کرده و کودکان و نوجوانان به جای ابزار بازی با تبلت، گوشی تلفن همراه سرگرم میشوند اما هنوز هم کودکانی که بازیهای دوران پدر و مادر خود را یاد گرفتهاند به انجام آن تمایل نشان میدهند.
برخی از بازیهای قدیمی از جمله «لی لی حوضک»، «عمو زنجیر باف»، «دستمال»، «گانیه»، «گرگم و گله میبرم»، «یک قل دوقل» و غیره به تقویت حواس، دقت و تخیل کودکان و برخی دیگر به رشد اجتماعی کودک، پرورش ماهیچهها، افزایش نیروی استقامت، تامل در گروه و فعالیتهای گروهی کمک میکند.
«لی لی حوضک» یک بازی دسته جمعی است و از نوع بازیهای آرام و کم تحرک محسوب میشود. این بازی حداقل دو و حداکثر ۶ نفره در گروه سنی ۳ تا ۵ سال برگزار میشود. این بازی نه تنها کودکان را سرگرم، بلکه به تقویت قوه تخیل و آموزش شعر خوانی نیز کمک میکند.
این بازی برای خردسالان بسیار جذاب بوده و یکی از قدیمیترین بازیهای ایرانی محسوب میشود و غیر از ویژگی سرگرمی این بازی باعث تقویت تخیل،آموزش شعرخوانی و درک ریتم توسط کودک شده و از آنجا که با تماس مستقیم دست کودک و والد همراه است به کودک حس آرامش را القا میکند.
این روزها هر کسی این شعر را به سبک خودش تعریف و اجرا میکند و موقع معرفی انگشتان دست، از داستان دزدی گرفته تا خوردن گنجشکی که در حوض آب افتاده است یاد میشود در حالی که در اجرای اصلی این بازی نجات گنجشکی که در حوض آب افتاده آموزش داده میشود.
در اجرای اصلی این بازی آمده است: لی لی حوضک، جوجو اومد آب بخوره، افتاد تو حوضک. منظور از جوجو، انگشت کوچک بچه است و حوضک هم کف دست اوست. با خم کردن انگشت کوچک کودک به طرف کف دست، تصاویر شعری برای کودک تجسم میشود و راوی میگوید: «این درش آورد» منظور انگشت دوم است که آن را به طرف کف دست کودک خم میکند. در هنگام اشاره به انگشت سوم کودک گفته میشود «این خشکش کرد»، وقتی نوبت به انگشت اشاره کودک میرسد، گفته میشود «این نازش کرد». در مرحله آخر تمام انگشتها به طرف کف دست خم میشوند به جز انگشت شصت و از کودک پرسیده میشود «کی پرواز داد؟» که در نهایت به «من من کله گنده» ختم میشود.
- نکته: این ترانه کودکانه انواع مختلفی دارد که بسته به بوم و منطقه تغییر میکند.در زیر به دو نمونه دیگر اشاره میشود(در توضیحات بالادر بند آخر ازعبارت پرواز دادن جوجه یا گنجشک استفاده شده است تا از نظر معنایی، تداعی بهتری برای کودک ایجاد شود شما خودتان میتوانید با خلاقیت از اشعار دیگری نیز استفاده کنید.)
شعر«۱»
لی لی لی لی حوضک
گنجیشکه آمد آب بخوره افتاد تو حوضک
این یکی درش آورد
این یکی آبش داد
این یکی نونش داد
این گفت: کی هُلش داد؟
منَ منَ کله گُنده
شعر «۲»
لی لی لی حوضک
جوجو اومد آب بخوره افتاد تو حوضک
یکی گرفتش
یکی پوشوندش
یکی نونش داد
همون آبش داد
یکی گفت
کی جوجو رو انداخت توحوضک
این یکی گفت
منَ منَ کله گُنده