با آغاز سال تحصیلی جدید، دوباره بازار لوازم‌التحریر ایران به محاصره‎ی نماد‎های خارجی و شخصیت‎های کارتونی غربی درآمده است. کافی‌است برای خرید یک دفترچه به نوشت‌افزارهای سطح شهر سر بزنی و در میان حجم وسیعی از لوازم‌التحریری‌های لوکس غرق شوی که شخصیت‎های کارتونی و عروسک‌های خارجی بر روی آن خودنمایی می‎کنند.

«مامان من بن تن می‎خوام»، پسرک شش یا هفت ساله دست مادرش را به سمت دفترهایی می‎کشد که طرح «بن تن» دارند. برای دختر بچه‎ها هم لوازم‎التحریرهایی با تم صورتی، طرح دختر توت فرنگی و «کیتی» تعریف شده است.

تماشای کارتون‎های خارجی، کودکان را تشویق کرده تا از نوشت‌افزارهایی با طرح شخصیت‌های این کارتون‌ها استفاده کنند. حال در مدرسه که جایی برای نشر فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی است، نیمکت‎های آن از دفترهایی با طرح دختر توت فرنگی پر شده است. تماشای کارتون‎های خارجی بر انتخاب کودکان تأثیرگذار است و از این‌رو کودکان با الگو قرار دادن این نمادها تمایل بیشتری به انتخاب لوازم‌التحریرهای خارجی دارند.

برای آسیب‌شناسی این معضل باید از نمادهای ملی استفاده کرد و اگر کودک از این نمادها آگاه نباشد، به نمادهای خارجی رو آورده و احساس هویت نمی‌کند. این نمادها شخصیت‎های ساختگی هستند که به موضوعی جهانی تبدیل شده‎اند و تا کودکان را وادارند که یکسان فکر کنند.

تماشای کارتون‌هایی از این قبیل سبب همگونی تفکر، لباس پوشیدن و حتی نوع غذای کودکان می‎شود. این نمادها در قالب کارتون و طرح‎ لوازم‎التحریر شخصیت‌پردازی شده و توسط حواس پنجگانه به کودکان ارائه می‎شود.

هدف مشترک طراحان این نمادها، بیگانه کردن کودکان با هویت ملی و فرهنگ خودی بوده و راهی برای تهاجم فرهنگی بشمار می‌آید. پیروی از این نمادها سبب می‎شود تا کودکان کم‎تر پیرو حرف‌های بزرگ‎ترها باشند، چون کودکان به حرف کسانی گوش فرا می‎دهند که آنان را به عنوان الگو بپذیرند.

شخصیت‎ها و نمادهای خارجی نوعی «الگو گریزی» را به کودکان القا می‎کند که این نیز به نوبه‌ ی خود عامل تهدیدکننده و خطرناک بشمار می‌آید. تصاویر شخصیت‎های کارتونی خارجی با چنان جذابیتی به کودکان ارائه‎ می‌شوند که گاهاً کودکان، خانواده‎ها را نیز نادیده می‎گیرند، چون در اکثر کارتون‎ها خانواده‎ای وجود ندارد و کودکان در یک نقش مستقل در حال عمل کردن هستند و از این رو خانواده‌ها باید در انتخاب کارتون و لوازم برای کودکان خود نهایت دقت را به خرج دهند.

در شکل‌گیری شخصیت کودک عوامل متعددی نقش دارند که خانواده به‌عنوان مهم‎ترین بستر تربیت کودک، جامعه و مدرسه از آن جمله هستند و شخصیت کودک با تأثیرپذیری از هر کدام از این عوامل شکل می‎گیرد. در موارد جزئی‌تر رفتار هریک از اعضای خانواده، ویترین مغازه‎ها و بنرهای تبلیغاتی در سطح شهر نیز انتخاب کودک را تحت تاثیر قرار می‎دهد و عادات زندگی از کودکی به بزرگسالی نیز شیوع یافته و ادامه پیدا می‎کند.

هم‌چنین انتخاب‌های کودک تحت‌تأثیر فضای بصری و محرک‎های ارائه شده به او در خانه است و همه حواس پنجگانه در دریافت محرک‎ها موثر هستند. رابطه‎ی پدر و مادر در داخل خانه، چیدمان و معماری محل زندگی، رسانه‎ها و فضای مجازی نیز از سایر عوامل دخیل در نوع انتخاب کودک هستند.

میان انتخاب عروسک و دفتر ارتباط وجود دارد و استفاده از نمادهای خارجی در لوازم‎التحریرها را سفید یا سیاه مطلق نمی‎بینیم. ولی در صورتی که بین جلد یک دفتر و مطالب داخل آن مغایرت و تعارض وجود دارد، و ‎ کودک را دچار چالش هویتی می‌کند. اصلاح آن نیازمند بررسی آسیب‌شناسانه و فرهنگ سازی دارد و از این رو تاسیس یک موسسه‎ی فرهنگی رسمی می‎تواند زمینه را برای احیای فرهنگ ایرانی و اصلاح معضلات فراهم کند.

ورود نوشت افزار خارجی، عرصه را بر طراحان و ناشران داخلی تنگ کرده و چه بسا نمایشگاه‎های فروش لوازم‎التحریر ایرانی که با شکست مواجه شده است. همچنین عدم جذابیت طرح‎های ایرانی موجود و نبود طراحان و تصویرگران ماهر کودک از جمله علل عقب ماندن بازار لوازم‎التحریر ایران نسبت به رقبای خارجی به شمار می‌آیند. در این میان حمایت از بازار داخلی و صنعت چاپ، بهره‌مندی از طراحان جوان و صاحب ذوق و تصویرگران کتاب کودک و استفاده از فعالان عرصه‎ی کودک و نوجوان می‎تواند بازار لوازم‌التحریر ایران را از تسخیر نماد‎های خارجی درآورد.

جای عناصر علمی و مدرسه، همچون حروف الفبا و اشعار فارسی، مداد و تخته سیاه، شخصیت‎های کارتونی و داستانی ایرانی بر روی نوشت افزارها خالی است. امید است تا با استفاده از افراد صاحب نظر در این حوزه، دنیای نوشت‌افزار ایران مطابق با دنیای کودکان تحول یابد.