یکی از عوامل بسیار مهم در فرآیند آموزش و یادگیری موثر و همچنین حفظ و تداوم آن ارزشیابی از آموخته های دیگران است و این ارزشیابی زمانی اثر بخش و پایدار می باشدکه مجموعه سوالات هر آزمون بر اساس معیارهای صحیح علمی و استاندارد تهیه شود و با توجه به ناهمگونی های متعدد و دخالت سلایق فردی و احتمالا عدم آشنایی بعضی از طراحان سوالات امتحانی با ابعاد فنی مسئله و عدم رعایت حیطه های شناختی و استفاده از تمام فصول کتاب در طراحی، پیامدهای منفی حاصل از آن بر امر ارزشیابی آثار سویی به همراه داشته است که مورد توجه متخصصین فن و اساتید علوم تربیتی و سنجش و اندازه گیری قرار گرفته است.

لازمه اینکار، مشخص بودن نوع سوال و سطح یادگیری مورد سنجش سوال و… است. یعنی رعایت سطوح حیطه های شناختی، عاطفی، روانی – حرکتی و در بخش حیطه شناسی بر رعایت طبقات دانش، درک و فهم، کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی توجه شود.

1- سوالات از ساده به مشکل تنظیم شود .

2- از انواع سوالات استفاده شود. (حداقل 5 نوع)

از جمله سوالات امتحانی می توان عینی و انشایی را بر شمرد. در سوالات عینی ارزشگذاری یا تصحیح آن ها ، به دور از حب و بغض قضاوت و نظارت شخص مصحح انجام می گیرد. مانند سوالات چند گزینه ای، صحیح و غلط، کامل کردنی، جور کردنی، تلفیقی، صحیح و غلط و تصحیح کردنی

در سوالات کامل کردنی باید:

1- کلمه یا عبارت حذف شده از مفاهیم با ارزش جمله باشد.

2- در سوال بیش از یک جای خالی گنجانده نشود و جای خالی در وسط یا آخر جمله باشد.

3- فقط یک پاسخ معین و مشخص داشته باشد.

در سوالات جور کردنی باید:

1- تعداد پاسخ ها بیش از سوالات باشد.

2- سوال و پاسخ بصورت مختصر نوشته شود .

3- به منظور اینکه پاسخ سوال ها به راحتی پیدا نشود، سوالات باید با یکدیگر متجانس باشند .

سوالات تلفیقی: در این نوع سوال از دانش آموزان خواسته می شود در صورت غلط بودن عبارت صحیح را در قسمت مربوطه بنویسد.

سوالات انشایی: نیز به دو دسته کوته پاسخ و گسترده پاسخ تقسیم می شوند. در سوالات کوته پاسخ؛ پاسخ سوال تا حدی محدود است و بر مبنای الگوی تعیین شده مشخص و تهیه می شود. در سوالات گسترده پاسخ؛ آزمایش شونده به پیروی از الگوی مشخصی موظف نیست و در نحوه تنظیم و ارائه پاسخ، آزادی کامل دارد. در اینگونه سوالات طول پاسخ و زمان لازم برای آن از طرف طراح تعین می شود.

• هر سوال به طور مستقل فقط یک هدف آموزشی خاص را مورد سنجش قرار دهد. (و در نوشتن سوالات پایانی، باید اهداف مهم تر آورده شود.) یعنی پاسخ به سوال و یا بخشی از سوال مشروط بر پایان سوالات دیگر نباشد.
• هر سوال در سنجش یک هدف آموزشی بدون تکرار طرح شود (یعنی هر سوالی باید برای یک هدف خاص طراحی گردد.)
• بارم هر سوال با جواب مورد انتظار متناسب باشد. باید نمره داده شده به سوالات با پاسخ های مورد پیش بینی ، هم سنگ باشد . بعبارت دیگر بارم سوال با توجه به اهمیت هدف مورد سنجش و میزان پاسخ پیش بینی شده هم ارزش باشد . بنابر این به سوالی که هدف آموزشی مهمی را می سنجد ومیزان پاسخ مورد نظر هم نسبتا زیاد است باید نمره بیشتری تعلق بگیرد و بالعکس.

• نمره گذاری و بارم بندی

1- نمره گذاری تحلیلی که بر نکات یا اجزای خاص پاسخ تکیه می کند.

2- نمره گذاری کل نگر که تمامیت پاسخ را بصورت یک کل در نظر می گیرد.