فرق اخلاق و آداب

شايد برخى اين‏طور تصوّر كنند كه اخلاق و آداب يكى است و حال آن كه‌ چنين‌ نـيست‌، زيرا اخـلاق از اوصـاف روح به شمار مى ‏رود، ولى آداب‌ از اوصـاف اعـمال و كارهـاى انسان است و نحوه صدور كارها بستگى به صفات روحى دارد. اصول اخلاقى مانند قدرت‌ اراده‌، شجاعت‌، سخاوت و غيرت و… با […]

شايد برخى اين‏طور تصوّر كنند كه اخلاق و آداب يكى است و حال آن كه‌ چنين‌ نـيست‌، زيرا اخـلاق از اوصـاف روح به شمار مى ‏رود، ولى آداب‌ از اوصـاف اعـمال و كارهـاى انسان است و نحوه صدور كارها بستگى به صفات روحى دارد. اصول اخلاقى مانند قدرت‌ اراده‌، شجاعت‌، سخاوت و غيرت و… با آداب و سنن ملّى، مـحلى و… فـرق دارد چـرا كه‌ آداب‌ اجتماعى از امور نسبى است كه با اخـتلافات مـحيطى فرق مى‏ كند. ولى زشتى و زيبايى اصول اخلاقى‌ با‌ اختلاف‌ نژادها و ملّيت‏ ها دگرگون نمى‏ شود لذا در هيچ‏جاى دنيا ديده نشده است كه‌ سخاوت‌ و شـجاعت‌ را كسـى بـد بشمارد و دزدى را خوب.

چنانكه از مضامين احاديث بر مى ‏آيد، آداب‌ معاشرت‌ را‌ غـير از اخلاق ذاتى دانسته و به آن اهميت زيادى داده شده. چرا كه گاهى‌ ممكن‌ است شخص از نظر اخلاقى فردى ناصالح باشد، ولى در اثر تـربيت و تـأديب‌ درسـت‌ و خوب‌، خُلق خوى او تغيير يابد. مانند آموزش امت اسلامى توسط پيامـبر گـرامى اسلام و ائمه‌ اطهار (ع) كه يكى از شؤونات امام معصوم اين است كه امت را با‌ آداب‌ نيك‌ تأديب كند و انسان هاى مـنحرف را بـه راه راسـت هدايت نمايد حتى ممكن است گاهى با‌ تندى‌ و حد زدن باشد. و اين که نـمونه‏ هايى از احـاديث:

پيامـبر گرامى اسلام فرمود: «فرزندان خود را محترم بداريد و آنان را با آداب خـوب و پسـنديده بـا آنان‌ رفتار‌ نماييد‌». «رحـمت خدا بر كسى باد كه در احسان و محبت به فرزند خود كوشا باشد و به او‌ آداب خـوب و نـيک بياموزد».

على‏ (ع) فرمود: «يتيم‌ را با آنچه فرزندان خـود را ادب مى‏ كنيد‌، ادب‌ نمایيد». يعنى حتى ادب كردن منجر به‌ زدن‌ گردد.

امام صادق‏ (ع) مى‏ فرمايد: «سه چيز است كه‌ شخص‌ با داران‌ بودن‌ آن ها‌ احـساس غـربت نمى‏ كند: ادب پسنديده و بى‏آزارى‌ نسبت‌ به مردم و دورى از شک و ترديد».

 

پس معلوم مى ‏شود گرچه آداب، نـاشى‌ از‌ اخـلاق؛ و بـه عبارت ديگر اخلاق، پايه‌ و مقدمه آداب است. ولى‌ باهم‌ فرق دارند و به وسيله ادب‌ خوب‌؛ مى ‏توان اخـلاق بـد را تـغيير داد.

 

بسیاری از والدین گمان می کنند نیازی نیست به کودکان در سنین پیش از دبستان اصول و ارزش های مهم اخلاقی و انسانی آموخته شود چون آنها کم سن و سال هستند و درک این مسائل برایشان دشوار است یا اینکه آموختن این مسائل را به آموزگاران واگذار می کنند. امروزه بیشتر والدین با فرزندانشان طوری رفتار می کنند که گویی فقط آن ها در دنیا اهمیت دارند و بر همه مقدم هستند. در حالی که این یکی از بزرگترین اشتباهاتی است که والدین در ارتباط با فرزندانشان مرتکب می شوند و در آینده حتی خودشان نیز گرفتار عواقب چنین رفتار نادرستی خواهند شد. فرزندان شما از لحظه تولد از قدرت فهم و درک برخوردارند و از همان لحظه ورود به دنیا باید تربیت شوند.

 

  • چه کنیم تا الگوهای مناسبی برای تاثیرگذاری و درونی کردن اخلاق باشیم؟

صمیمیت: پدران و مادرانی که گرم و عاطفی هستند و ابراز عواطف دارند و با هیجانات فرزندشان همراهند بیشتر می توانند تاثیرگذار باشند.

 

تطابق رفتار با گفتار: زمانی فرزندان ما به گفتارها و اوامر و نواهی ما عمل می کنند که با رفتار ما منطبق باشد. در غیر این صورت آن ها مسیری را انتخاب می کنند که آسان تر است و آن سرمشق گیری از اعمال و رفتارهای والدین است .

 

شایستگی: کودکان کسی را برای الگوگیری انتخاب می کنند که شایستگی داشته و تاثیرگذارتر باشد. به همین دلیل در خانواده هایی که والدین از اقتدار لازم (نه دیکتاتور) برخوردارند نیازها را درک می کنند مهربان هستند اما با قاطعیت رفتار می کنن، فرزندان  راحت تر یاد می گیرند وقدرت پذیرش بیشتری دارند. اما فرزندان در خانواده های دیکتاتور و یا سهل گیر بیشتر به همسالان با الگوهای تربیتی متفاوت روی می آورند.

نویسنده این مطلب :

فرزند پرتال

به اشتراک بگذارید :

دیدگاه شما