وظیفه والدین در مورد روزه داری کودکانی که به سن تکلیف رسیده اند، این است که پیش از فرا رسیدن ماه روزه داری آن ها را برای این فریضه آماده کنند. بدون شک روزه داری و تحمل گرسنگی برای کودکانی که از سنین پایین شاهد روزه گرفتن والدین خود بوده و به این کار تشویق شده اند، آسان تر است و به دلیل احساس معنوی خاصی که تجربه می کنند، توان شان افزایش می یابد. در این جا بر آن شده ایم تا نگاه و نظر بزرگان دین را در زمینه روزه داری کودکان شرح دهیم…

آیت‌الله سید صدرالدین صدر (متوفی ۱۳۳۲ شمسی) جانشین آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی (مؤسس حوزه علمیه قم) در قم بود. وی اگر چه فقیه و مرجع تقلید بود،‌ اما در روزه‌داری کودکان به سن تکلیف اکتفا نمی‌کرد و توانایی کودک را شرط روزه‌گرفتن می‌دانست.

• اجازه گرفتن از پزشک برای روزه‌گرفتن بچه‌ها

«فاطمه صدر دختر آیت‌الله صدر (خواهر امام موسی صدر) در این باره می‌گوید: هر سال ماه رمضان برای بچه‌ای که می‌خواست برای اولین بار روزه بگیرد، دکتر به خانه می‌آمد تا قلب بچه‌ها را معاینه کند. همین‌ جوری نمی‌شد ما روزه بگیریم. باید خاطرشان جمع می‌شد که ما می‌توانیم. حالا ندیده‌ام از این رسم‌ها باشد.

اما در خانه ما از آن زمان، این برنامه به راه بود. خود من یادم هست دکتر قلبم را معاینه کرد. فشارم را دید. ۱۲ بود. گفت خیلی عالی است، می‌تواند روزه بگیرد. اما سه سال بعد، زمانی که خواهرم «رباب» سال تکلیفش شد، دکتر تشخیص داد فشار خونش پایین است، ضعف عمومی دارد و نمی‌تواند روزه بگیرد.
پدر این را رعایت می کردند که به امر دکتر، بچه‌ای که ضعیف است، یک دو ـ سه سالی را روزه نگیرد تا حالش جا بیاید.»

• تهیه خوراکی ویژه برای کودکان روزه‌دار

سفره افطار در حیاط پهن می‌شد. پدرم در حیاط می‌نشستند و به آسمان نگاه می‌کردند تا وقت مغرب بشود و خیلی زودتر از وقتی که الان می‌گویند مغرب شده، اعلام می‌کردند که وقت افطار است. نه اینکه روز تمام نشده باشد، ولی مقید بودند که این بچه‌ها الان همه روزه می‌گیرند و در اعلام وقت افطار وسواس نداشته باشند.

آن زمان که یخچال نبود، هندوانه‌ها را در حوض می‌انداختند. حتماً هر روز برای هر بچه‌ای که روزه می‌گرفت، خوراکی مخصوصی می‌خریدند. مثلاً گفته بودند برای من دو سیخ کباب می‌آوردند. سال اول روزه هم حتماً برای بچه‌ها کادو می‌گرفتند. این از واجبات خانه ما بود. اولین سالی که بچه‌ها روزه می‌گرفتند، حتماً باید آخر ماه رمضان یک کادو به آن ها می دادند.

• حضرت آیت‌الله مکارم‌ شیرازی درباره روزه دختر بچه‌های تازه بالغ شده و افراد ناتوان در گرمای تابستان، گفتند:

دختر بچه‌های تازه بالغ که ضعیف هستند و روزه برای آن ها شاق و دارای ضرر می‌باشد، پدر و مادر آن ها را مجبور به این کار نکنند؛ آن ها می‌توانند یکی در میان و هر چه می‌توانند در حدی که برایشان ضرر نداشته باشد، روزه بگیرند و قضای این روز‌های تلف شده را در فصل زمستان بگیرند.

• حضرت آیت‌الله فاضل لنکرانی گفتند:

روزه برای چثه کوچک و بزرگ فرقی نمی کند لکن اگر توان روزه گرفتن ندارد یا گرفتن روزه برای او مشقت و ضرر دارد نباید روزه بگیرد و باید بعدا که توانایی پیدا کرد قضا کند.

• حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی گفتند:

سن تکلیف دختران نه سال کامل قمری است و در عین حال قدرت شرط تکلیف است، آنچه قدرت انجامش را دارد باید انجام دهد و آنچه قدرتش را ندارد تکلیف ساقط است، مثلاً اگر قدرت گرفتن روزه ندارد نباید روزه بگیرد و هر وقت قدرت یافت قضا آن را بجا آورد ولی نماز و حجاب و امثال این ها را که قدرت دارد باید انجام دهد.