نوجوان به دلیل این که در دوران بحران به سر می‌برد، از حساسیت خاصی برخوردار است و در برابر هر برخورد ما با او، عکس‌العمل نشان می‌دهد. گاهی در مقابل انتقادها، داد و فریاد می‌کند، درها را به هم می‌زند و یا اشیا را پرتاب می‌کند. وی دچار سرگردانی می‌شود؛ چون بین ارزش‌های حاکم در […]
نوجوان به دلیل این که در دوران بحران به سر می‌برد، از حساسیت خاصی برخوردار است و در برابر هر برخورد ما با او، عکس‌العمل نشان می‌دهد. گاهی در مقابل انتقادها، داد و فریاد می‌کند، درها را به هم می‌زند و یا اشیا را پرتاب می‌کند. وی دچار سرگردانی می‌شود؛ چون بین ارزش‌های حاکم در مدرسه، خانواده و اجتماع هماهنگی نمی‌یابد و مشاهده می‌کند که هر یک از آنان، ارزش‌های متفاوتی ارائه می‌کند؛ بنابر‌این در این که کدام ارزش را بپذیرد، دچار سرگردانی می‌شود. او در برخورد با مسائل می‌کوشد از رویارویی با واقعیات بگریزد؛ زیرا دلیل و منطق در او ضعیف است و عقل و برهان، در وی تحت الشعاع دیگر خصوصیات (مانند غرور، احساسات و عواطف) می‌باشد. البته این ویژگی در پسرها بیش‌تر به چشم می‌خورد.
نوجوان گاه نسبت به بزرگسالان، بی‌اعتماد و بی‌اعتناست و گاه با اعتماد، که این نوسانات، از هیجانات درونی او سرچشمه می‌گیرد. او در مطرح کردن مشکلات عاطفی و رفتاری خود، به‌نوعی نسبت به بزرگ‌ترها، احساس بی‌اعتمادی می‌کند؛ زیرا می‌ترسد آن‌چه را او با آن‌ها در میان می‌گذارد، با دیگران مطرح کنند و رازش را بر ملا سازند. بشر در تمام مراحل زندگی خویش نیازمند دوستی با دیگران است؛ نوجوانان و جوانان نیز در این سنین، به گروه همسالان، علاقه بیش‌تری پیدا می‌کنند، با آنان روابطی دوستانه و صمیمانه برقرار می‌سازند و می‌خواهند بیش‌تر اوقاتشان را با آنان بگذرانند. گاه، این علاقه و دوستی تا مرحله عشق ورزیدن پیش می‌رود. آن‌ها به همسالان خود پناه می‌برند، چون مشکلاتی مشابه دارند، با یکدیگر انس می‌گیرند و بلکه رفتارشان نیز در یکدیگر تأثیر می‌گذارد.
غریزه تقلید، یک غریزه نیرومند است که از آغاز دوره کودکی شروع می‌شود و در سنین پنج تا شش سالگی به اوج خود می‌رسد. کودک در این سن علاوه بر تقلید خوردن، لباس پوشیدن و…، حالات روانی را نیز تقلید می‌کند. برای مثال ترسو بودن یا شجاعت مادر (یا هر کسی که مورد تقلید اوست) در وی اثر می‌گذارد. به پدران و مادران باید سفارش کرد که در برابر کودکان مواظب اعمال و حرکات خود باشند. یک آینه، تا هنگامی که کسی در مقابلش ایستاده است، تصویر را نشان می‌دهد؛ امّا ذهن انسان قوی‌تر از آینه است و با از بین رفتن فرد، باز هم تصویر او باقی است.
مربیان و والدین در این امر تأثیر بسزائی دارند؛ چرا که این غریزه در دوران نوجوانی نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهد و نوجوان علاوه بر مربیان و والدین خویش، به میزان زیادی به تقلید از همسالان خود متمایل می‌شود. مرحله تقلید در نوجوان از دوازده سالگی آغاز می‌شود. او از همکلاس‌های ویژه (از نظر درسی و اخلاقی مانند شلوغ کردن یا منظم بودن) تقلید می‌کند. این ویژگی بیش‌تر در پسران به چشم می‌خورد. آن‌چه در این مرحله باید به آن توجّه شود، انواع تقلید است که گاهی کورکورانه و گاه آگاهانه است. در تقلید کورکورانه، مقلّد از هر عمل مضرّ یا غیر مضرّ به طور ناآگاهانه پیروی می‌کند؛ امّا در تقلید آگاهانه، نکات مثبت اعمال مقلّد را انتخاب و از آن پیروی می‌کند و اعمال ناشایست را تشخیص داده، تقلید نمی‌کند. از این رو والدین و مربیان باید نوجوانان و جوانان را آگاه سازند که در مسائل زندگی، کورکورانه تقلید نکنند؛ زیرا چنین تقلیدی باعث نابودی می‌شود.
تشخّص‌طلبی یکی از تمایلات غریزی بشر به شمار می‌آید و در نسل جوان بسیار نیرومند است. نوجوان به نوع لباس، آرایش مو و واکنش‌هایش در برخورد‌ها افتخار می‌کند و به اصطلاح در جمع همسالان خود «قیافه» می‌گیرد. او به ابراز شخصیت و خود نمایی می‌پردازد و می‌خواهد بفهماند که من هم بزرگ شده‌ام. در این راستا، والدین با برخورد مناسب و هدایت او در انتخاب لباس‌های مناسب و نوع برخوردهایش ضمن احترام به شخصیت وی، می‌توانند او را در مسیر صحیح هدایت کنند.
نوجوان نگران آینده است. این نگرانی ها شامل نگرانی از آینده تحصیلی، شغلی، اقتصادی، اخلاقی، جنسی می شود. این نگرانی ها خود موجب پیدایش اضطراب و پریشانی خاطر در نوجوان می شود.
عمده‌ترین خصوصیات عاطفی دوران نـوجوانی بـه اختصار عبارتند از:
1- عدم تعادل و بی‌ثباتی عاطفی
2- تلاش برای کسب استقلال عاطفی از والدین و مـورد تـوجه هـمسالان واقع شدن.
3- عدم تحمل انتقاد و سرزنش،در عین حالیکه خودش از دیگران انتقاد می‌کند.
4- می‌خواهد بـه دیـگران بقبولاند که فرد مهمی است.
5- در برابر ناکامی،حالات یأس و نومیدی به وی دسـت مـی‌دهد.
6- تـوجه به وضع ظاهری و لباس و آرایش خود دارد.
7- حالات رؤیایی و عاشق‌پیشگی دارد.
8- نگران آینده است، آینده تحصیلی، شـغلی، اقـتصادی، اخلاقی، جنسی و…
با تشدید احساسات و عواطف در دورۀ نوجوانی، نوجوانان از واقعیت‌های عینی مـحیط فـاصله مـی‌گیرند و به عالم خیال و رؤیا پناه می‌برند و به تقلید از قهرمانان و شخصیت‌های ایده‌آل خود می‌پردازند و بدان‌وسیله، تـمایلات و خـواسته‌های درونـی خود را افزایش می‌بخشند و موجب می‌گردند که افکار و احساسات خود را در قالب رؤیا و خـیال، یـعنی بدانگونه که می‌خواهند و نه آنطوری که هستند، ارائه دهند و خود را ارضاء کنند.
نویسنده این مطلب :
