والدیـن بـاید از هـمان سنین اولیۀ رشد کودک، رفتارهای حفاظتی را به منظور کمک به وی، برای فهم و درک مرزهای مناسب در روابـط و هم چنین حفاظت خود از آسیب‌های جسمی و هیجانی، آموزش دهند. از جمله مفاهیمی که در ایـن زمینه آموزش داده می‌شود، مـفهوم «لمـس خوب و لمس بد» و قدرت «نه» […]
والدیـن بـاید از هـمان سنین اولیۀ رشد کودک، رفتارهای حفاظتی را به منظور کمک به وی، برای فهم و درک مرزهای مناسب در روابـط و هم چنین حفاظت خود از آسیب‌های جسمی و هیجانی، آموزش دهند. از جمله مفاهیمی که در ایـن زمینه آموزش داده می‌شود، مـفهوم «لمـس خوب و لمس بد» و قدرت «نه» گفتن در مقابل هر لمس کردنی است که کودک از آن احساس راحتی نمی‌کند. آموزش محدودیت‌ها، رفتارهای مناسب، محیط های خصوصی، سرّی و عمومی از دیگر آموزش‌ها در این زمینه جرئت ورزی بالا، قـدرت تصمیم‌گیری و قضاوت صحیح دارد و والدین باید در زمینۀ چگونگی رشد و بالا بردن این عناصر و ویژگی‌ها در شخصیت کودک، آگاهی خود را افزایش دهند. برای افزایش توان کودک در زمینه‌های یاد شده (تصمیم‌گیری و شناخت مرزهای مناسب در روابط و رفـتارهای تـوأم با جرئت‌ورزی)، تمریناتی در متن پیشنهاد شده است.
بـرای آموزش مهارت‌های حل مسئله،تصمیم‌گیری و در نظر گرفتن مرزهای مناسب به کودکان، تمرین‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
- تمرین«چه، اگر؟»
بـرای کـمک بـه کودکتان در این جهت که یاد بگیرد چه نوع لمس کردنی مـناسب اسـت می‌توانید از باری«چه،اگر؟» استفاده کنید.برای مثال:«شما چه می‌کردید اگر کسی از شما می‌خواست تا انـدام‌های خـصوصی بـدنتان را لمس کند؟»یا «اگر کسی شا را برای بازی یا…به خانه‌اش دعوت می‌کرد؟» بـا کـودکتان دربـارۀ نحوۀ درست عمل کردن در زمانی که این اتفاقات ممکن است بیفتد، صحبت کنید.
- تـمرین نه گفتن
موقعیت‌های زیادی وجود دارد که کودک احساس می‌کند مجبور به انجام دادن رفتارهایی اسـت کـه باورها، ارزش‌ها و آرزوهایش را به مصالحه می‌کشاند. کنترل رفتار زمانی مطلوب است که کـودک تـوانایی «نـه» گفتن را در شرایط مقتضی داشته باشد. تمرین «نه گفتن» راه‌های عملی در این زمینه را نشان مـی‌دهد. مـثال:
– بیا دوچرخۀ سعید را قرض کنیم و به مغازه برویم و برگردیم.
– نه، من مستقیم بـه خـانه مـی‌روم، بدون تو.
*****
– می‌تونی در انجام تکالیفم به من کمک کنی؟
– نه، اول باید اجازه بگیرم.
*****
– سر راه فـقط یـک دقیقه دم در خونۀ دوستم می‌ایستیم.
– نه، متأسفم، وقتم پر است. شاید یک وقـت دیـگر.
در بـرنامه‌های پیشگیری از سوء استفادۀ جنسی و خود محافظتی، بر اعتماد و اعتقاد به توانایی‌های خود و ایـنکه هـر بـخشی از بدن جزئی از کلیت انسانی هر فرد به شما می‌رود و لازم است مورد توجه قرار گیرد، تـأکید می‌شود. به کودکان تصمیم‌گیری و قضاوت کردن و در کنار آن مهارت‌های محافظت از خود آموش داده می‌شود کـه همۀ اینها زمینۀ مـناسبی بـرای گفتن «نه» فراهم می‌کند. آموزش محدودیت‌ها، رفتارهای مناسب، محیط های خصوصی، سرّی و عمومی از دیگر آموزش‌ها در این زمینه است.
بر عهدۀ والدین است که رابطۀ خود را با فـرزندشان طوری تنظیم کنند که برای صحبت کردن دربارۀ چنین موضوعاتی احساس شرم نکنند. این امر زمانی میسر است که هر دو طرف، به ویژه کودکان، بین سرّی بودن و خصوصی بودن مطالب تـفاوت قـائل شوند. ابتدا با کلمۀ سرّی شروع می‌کنیم. سرّ یا راز موضوعی است که همه آن را نمی‌دانند و در صورتی که آن را با دیگران در میان بگذاریم خاصیت راز بودن خود را از دست می‌دهد.
از طرف دیگر، خصوصی بودن شـامل اطـلاعاتی است که می‌توان نسبت به آن آگاهی داشت، اما لزومی ندارد مفاد آن را به همه اطلاع داد. برای مثال، هر یک از کارمندان یک اداره یا اعضای یک خانواده، مسائل خصوصی دارند، یـعنی مـسائلی که دسترسی به آن‌ها محدود به افرادی مشخص است. جنسیت هم یک موضوع خصوصی است و این بر عهدۀ ماست که تصمیم بگیریم آن را با چه کسانی در میان بگذاریم.
کودکانی که مهارت‌های ارتباطی ضعیفی دارند در پا فشاری و احقاق حـقوق خـود ناتوانند. نداشتن جرئت در موقعیت‌هایی که با همسالان یا بزرگسالان مواجه می‌شوند، مـمکن اسـت منجر به بروز احساساتی چون بی‌یاوری و بـی‌پناهی شـود. در آمـوزش رفتارهای حفاظتی باید بخشی را نیز به مـهارت‌های ارتـباطی و بخصوص جرئت‌ورزی اختصاص داد.
نویسنده این مطلب :
