«من کیستم!؟»

پدیده نوجوانی، با این پرسش اساسی همراه است که نوجوان از خود می پرسد”من کیستم” این پرسش را که چند سال ادامه خواهد یافت “جستجوی هویت”می نامند. در واقع مساله این است که چه می‌شود که هیچ فردی نه مانند کسانی می‌شود که قبل از اودراین جهان زیسته اند ونه مانند کسانی خواهد شد که […]

پدیده نوجوانی، با این پرسش اساسی همراه است که نوجوان از خود می پرسد”من کیستم” این پرسش را که چند سال ادامه خواهد یافت “جستجوی هویت”می نامند. در واقع مساله این است که چه می‌شود که هیچ فردی نه مانند کسانی می‌شود که قبل از اودراین جهان زیسته اند ونه مانند کسانی خواهد شد که پس ازاوبه این جهان خواهند آمد.نوجوانی که با این پرسش اساسی روبروست می داند که بزودی باید مسوولیت زندگی خویش را شخصاً برعهده گیرد و از خود می پرسد: باید چگونه زندگی کنم؟چه حرفه ای راباید انتخاب کنم؟ در ارتباط باجنس مخالف وزندگی خانوادگی آتی چه خواهم کرد؟ با کدام باورهاوارزشها بایدزندگی کنم؟

 

پاسخ به این پرسش ها آسان نیست و معمولاً با مقداری تشویش نیز همراه است. شاید بتوان گفت که تشویش والدین نیز کمتر از خود نوجوانان نیست.نوجوانانی که سعی می کنند که بالهای خود رابگشایند وبه دنیای خاص خویش پرواز کنند و والدینی که گاه به دلیل وابستگی به فرزند خود و استقلال جویی او نگرانند وگاهی نیز به دلیل مخاطراتی که پرواز غیرقابل پیش بینی ازآشیانه م‍‍ألوف درکمین نوجوان آنهاست، احساس ایمنی نمی کنند. دراین میان ممکن است نوجوان دچاراین احساس شود که والدین اوبه جای آنکه کمکش کنند، وی را آرام وبه حال خود نمی گذارند.

 

هویت یابی زودرس

وقفه ای است درفرایندشکل گیری هویت، هویت یابی زودرس تثبیت زودرس تصورفردازخودش است که این تثبیت در سایر امکانات وتوانایی هایی که شخص برای توصیف خوددارد تأثیر می گذارد. نوجوانانی که هویت شان پیش ازموعد تثبیت می شود تأییددیگران برایشان اهمیتی اساسی دارد،عزت نفس آنان تا حدودزیادی بستگی به تأیید دیگران دارد، معمولاًبرای مراجع قدرت اهمیت زیادی قائل اند وبیشتر با نوجوانان دیگرهمنوایی می کنند وکمتر استقلال رأی دارند.

 

درضمن این دسته به ارزشهای سنتی مذهبی بیشتر علاقمند اند و کمتر تأملی و با فکرعمل می کنند، مضطرب اندو افکارشان قالبی و سطحی است وبا دیگران کمتر روابط نزدیک برقرار می کنند. هر چند که از لحاظ هوش کلی تفاوتی باهمسالان ندارند،ولی به دشواری می توانند انعطاف ازخود نشان دهند وبه هنگام مواجهه با تکالیف شناختی وتنش زا نمی توانندواکنش مساعد ازخود نشان دهند؛معمولاً ازنظم وساخت درزندگی شان استقبال می کنند. باوالدینشان روابط نزدیکی دارند و ارزش های والدین رامی پذیرند. درعین حال والدین این گروه به طورکلی پذیرا ومشوق هستند و نوجوانان را تحت فشار می گذارند که با ارزش های خانواده همنوایی کنند.

 

سردرگمی در هویت یابی

برخلاف این دسته گروهی دیگر از نوجوانان، یک دوره طولانی ازسردرگمی رامی گذرانند. شاید هیچ گاه احساس هویتی قوی وروشن در آنان ایجاد نشود، چنین نوجوانانی عزت نفس کمی دارند و استقلال اخلاقیشان رشد نیافته است. به دشواری مسوولیت زندگی خود رابه عهده می گیرند، تکانشی هستند و تفکری نامنظم دارند، و آمادگی اعتیاد به مواد مخدر دارند، روابط فردیشان غالباً سطحی و گاه و بی گاه است، هر چندکه به طورکلی بانحوه زندگی والدینشان مخالفند نمی توانند از خودشان شیوه ای ابداع کنند.

 

پراکندگی هویت

این گروه از نوجوانان هنوز به مسائل هویت خود فکرنمی کنند، و اگرهم به این موضوع فکرکرده باشند نتوانسته اند خود را به یک جهت گیری آینده نگر برسانند.

 

تسلیم طلبی

نوجوانان این گروه افرادی هستند که بدون تجربه یچ گونه بحرانی برای تصمیم گیری درباره هویت خودشان خود راتسلیم نظر والدین کرده اند بی آنکه به ارزیابی نظرآنان بپردازند.

 

وقفه

این خصوصیت بیانگر وضعیت نوجوانانی است که بابحران هویت درگیرهستند و اگرچه فعالانه درتلاش برای کشف برای کشف ارزشها و علایق وبینشها وحرفه مورد نظر خود هستند؛ اما هنوز نتوانسته اند تصمیم روشنی در این مسائل اتخاذ کنند.

 

پیشرفت هویت

نوجوانانی که هویت خود راشکل داداه اند کسانی هستند که به یک تعهد شخصی درباره حرفه یا بینش مورد نظر خود (یا هردو مورد) دست یافته اند.

 

عوامل موثر برشکل گیری هویت

رشد هویت نوجوانی تحت تاثیر عوامل مختلفی است که چند مورد مهم تر را می توان به شرح زیر بر شمرد.

  • شخصیت

روش انعطاف پذیر و خالی از تعصب برای دست و پنجه نرم کردن با عقاید و ارزش های متضاد، هویت پخته را پرورش می دهد. نوجوانانی که معتقدند واقعیت مطلق همیشه دست یافتنی است، هویت ضبطی (تسلیم طلب) دارند، و آن هایی که اطمینان ندارند تاکنون چیزی را به طور قطع فهمیده اند از هویت پراکنده برخوردارند، یا دروقفه هستند. نوجوانانی که معتقدند برای انتخاب کردن از بین چندین دیدگاه می توان ازملاکهای منطقی استفاده کرداحتمالاً،هویت کسب کرده اند.

 

  • ترتیب تولد و فاصله سنی فرزندان در خانواده

ترتیب تولد بررشد هویت موثراست. فاصله سنی کودکان نیز موجب می شود که نه تنها برخورد والدین با آن ها متفاوت باشد، بلکه این امر رابطه فرزندان بای کدیگر را نیزتحت تاثیر قرارمی دهد؛ برای مثال فرزند کوچک خانواده، بخصو وقتی که فاصله سنی زیادی بابقیه فرزندان خانواده دارد برای آنکه به استقلال بیشتری برسد نقشهایی ایفا می کند که متفاوت از برادر و خواهر بزرگتر از اوست. فرزند اول نیز موضوع آزمایش تربیتی والدین جوان و بی تجربه است که به شدت به وی توجه می کنند.

این امرممکن است باعث خلقیات رهبری واحساس مسوولیت در وی بشود. همچنین، معمولاً گفته می شود نقش فرزند وسط خیلی برایش روشن نیست و نیز فرزندان کوچکتر معمولاً آزادی بیشتری را تجربه می کنند و والدین هم تجربه بهتری برای پرورش آنان دارند. در عین حال نباید فراموش کرد که ترتیب تولد وفاصله سنی بچه ها، برحسب اینکه در چه خانواده و فرهنگی تربیت شوند، با تفاوتهای زیادی درتاثیر گذاری برهویت آنان همراه خواهد بود.

 

  • عوامل اجتماعی و فرهنگی

عوامل فرهنگی، اجتماعی تاریخی نیز بر چگونگی شکل گیری هویت نوجوانان تاثیر زیادی دارند. نوجوانان متعلق به فرهنگ های قدیمی، و نقاط دورافتاده، تحت تأثیر زمینه اجتماعی وفرهنگی هویت متناسب با شرایط محیط زندگی خودرا کسب می کنند.

 

  • نقش والدین در هویت یابی فرزندان

والدین نیز درچگونگی شکل گیری هویت نوجوانان تأثیر زیادی دارند. کودکانی که ازخود درک سالمی دارند، از والدینی برخوردارند که حمایت عاطفی و آزادی کاوش کردن برای آنها تامین می کنند. همین طور، در در ضورتی که خانواده “پایگاه امنی” باشد که نوجوانان بتوانند با اطمینان از این پایگاه به سوی دنیای بزرگتر پیش بروند، رشد هویت تقویت می شود، نوجوانانی که احساس می کنند به والدینشان دلبسته هستند، اما در عین حال آزادند تا عقاید خودشان را بیان کنند، هویت کسب کرده ویادر حالت وقفه هویت هستند. نوجوانانی که از هویت تسلیم طلب برخوردارند، معمولاً روابطی صمیمی با والدین دارند، اما از فرصت جدا شدن سالم بی بهره اند، و نوجوانانی که دچار پراکندگی هویت هستند، از کمترین رابطه صمیمانه و ارتباط آزاد درخانواده خبر می دهند.

 

مدرسه نیز یکی از عوامل موثر برنحوه شکل گیری هویت است. موفقیت تحصیلی در طول سال های مدرسه و قبول شدن بعدی نوجوانان در دانشگاه، راه های زندگی آینده او را هموارتر می سازد وازنظرهویت حرفه ای نیز اطمینان بیشتری برای او ایجاد می کند. همچنین تحصیلات مدرسه ای ودانشگاه معمولاً اطلاعاتی را در اختیار نوجوانان قرار می دهدکه برای شکل گیری هویت آنان مفیداست. الگو برداری ازسایر دانش آموزان و دانشجویان نیز تا اندازه ای در رشد هویت نوجوان موثر است.

 

علاوه بر مواردبالا عوامل دیگری مانند عوامل شناختی، رفتار خود نوجوان، گفتگو درجریان تعارضات با بزرگسالان، وخیال پردازی نوجوانان نیزدر چگونگی رشد هویت نوجوان تأثیر دارد.

نویسنده این مطلب :

فرزند پرتال

به اشتراک بگذارید :

دیدگاه شما