فرزند از ابتدای تولد تا 21 سالگی، یعنی هنگامی که به لحاظ تربیتی از محیط خانواده دور می شود و از نظر رشد جسمی ، اخلاقی و تربیتی به بلوغ نسبی می رسد، مراحل به هم پیوسته رشد و تربیت را پشت سر می گذارد. بر اساس تغییرات روحی، جسمی و عقلی که در انسان رخ می دهد، سه دوره تربیتی برای او نیاز است که پرورش وی نیز باید با شناخت ویژگی های هر دوره صورت پذیرد.

از دیدگاه دین، کودک هفت سال اول زندگی سید و سرور است و تعبیر رسول گرامی اسلام (ص) هم از این مرحله تربیتی «سیادت کودک» است. هفت سال دوم، سن تعلیم پذیری، اطاعت و فرمان برداری است. هفت سال سوم، سن نظرخواهی و مشورت.

تقسیم مراحل تربیت از نگاه روان شناسان با نظر پیامبر متفاوت است. معمولا دوره های تربیت را شامل دوره کودکی اول، یعنی از تولد تا شش سالگی، دوره دوم کودکی را از 6 تا 12 سالگی و دوره نوجوانی را از 12 تا 18 سالگی می دانند. این که گفته شده است تا هفت سالگی مانند پادشاه با کودک معامله کنید به معنای تعطیل کردن تربیت اخلاقی او نبوده است. بلکه این تربیت اخلاقی بیشتر جنبه الگو دادن دارد تا تذکر و نصیحت های حکیمانه، عملاً باید کودک را از دروغ گفتن، بی ادبانه رفتار کردن و… بر حذر داشت. یعنی الگوی مناسب در اختیار او گذاشت تا طبق آن الگو (که بیشتر رفتار والدین و اطرافیان است) مشق کند.