تربیت از ارکان مهم و اساسی سعادت بشر است که تا پایان عمرِ هر انسانی ادامه دارد و بهترین سنین برای تربیت پذیری، سنین کودکی است. والدین مسلمان باید اهتمام بسیاری در رشد دینی و اخلاقی کودکشان داشته باشند. توجه به روش های تربیت دینی از دیدگاه معصومین (علیهم السلام) می تواند ایشان را در رشد بهتر دینی و اخلاقی کودکانشان یاری دهند.

در این مقاله ابتدا مفهوم تربیت و تربیت دینی توضیح داده شده است، سپس برای آشنایی مخاطب با اعتلای رشد دینی و اخلاقی کودک، مثال های ملموسی مانند آموزش نماز خواندن، قرآن خواندن، کمک به نیازمندان ذکر شده است. در ادامه به بیان روش های کاربردی تربیت فرزند مانند روش عادلانه، روش عملی و روش دوست یابی پرداخته است.

در فرهنگ ناب اسلامی و در فرهنگ رضوی توجه ویژه ای به رشد دینی و اخلاقی کودکان شده است. خصوصاً برخی موارد بطور ویژه مورد تأکید قرار گرفته است:

• نماز خواندن

امام رضا (علیه السلام) درباره نماز خواندن کودکان می فرماید: «پسران باید در سنین هفت سالگی به نماز وادار شوند.» برای آموزش نماز و چگونگی استدلال به فرزندان مناسب است که بگوییم: عزیزم همان طور که کسی به ما هدیه می دهد، باید از او تشکر کنیم، از خدا هم به خاطر نعمت هایش، به وسیله ی نماز تشکر می کنیم. چگونه؟ برای تشکر از دیگران دنبال این هستیم که آنها چه هدیه و تحفه ای را دوست دارند؟ همان را تهیه و تقدیم می کنیم. در مورد تشکر از خدا هم باید ببینیم که او چه چیزی را دوست دارد و چه چیزی را دوست ندارد؟ خداوند در قرآن به این سؤال ما چنین پاسخ داده است: «نماز را برای یاد من بخوانید.» پس خدا نماز و قرآن خواندن ما را دوست دارد، چون باعث می شود ما از غفلت خارج شویم و خدا را یاد کنیم.

• آموزش قرآن

قرآن کتاب الهی، نور هدایت، شفای سینه از دردهای اخلاقی و راهنما به سوی زندگی برتر است. مرد و زن در برابر این نعمت بی نظیر الهی مسئول و مکلف اند، تکلیف آنان یاد گرفتن قرآن و عمل به آیات آن در تمام شئون حیات است. بی تفاوتی نسبت به کتاب خدا، گناهی بس بزرگ و معصیتی بس عظیم است.

امام رضا (علیه السلام) می فرماید: «برای خانه های خود، نصیب و بهره ای از قرآن (به تلاوت آن) قرار دهید. زیرا هرگاه قرآن در خانه خوانده شود، (در رزق و روزی و سایر امور) بر اهل آن گشایش و آسایش قرار داده شود (و خیر و برکت و لذت زندگی در آن بسیار گردد)، و ساکنین آن در معرض ازدیاد و افزایش نعمت باشند و چون در خانه قرآن خوانده نشود فشار و سختی (و گرفتاری در امور دیگر) بر اهل آن رو آورد و خیر و نیکی و برکت آن کاهش یابد و ساکنین آن در کمبود (نعمت و شادی و نشاط) باشند.»

انسان برای رسیدن به موفقیت به دو مقوله ی آگاهی و الگو نیازمند است، در نتیجه باید برای کسب هر یک از این دو تلاش نماید. دین مقدس اسلام برترین الگوهای زندگی موفقِ فردی و اجتماعی را به ما می شناساند. تربیت مناسب نسل آینده و آموختن مهارت های لازمِ تربیت فرزند، از جمله مسائلی است که دین مبین اسلام و ائمه معصومین (علیهم السلام) به آن توجهی ویژه دارند.

در این میان بیانات گهربار امام رضا (علیه السلام) در مورد تربیت فرزند ره توشه ای عظیم در راه دست یابی به این امر خطیر می باشد. انسان با الگوبرداری از سیره ایشان و بکار بردن روش های اسلامی و تربیت نسل صالح می تواند به سعادت دنیوی و اخروی دست یابد.