گاهی این سؤال مطرح می‌شود که آیا شناخت مقدمه محبت است یا محبت مقدمه شناخت؟ به بیان ساده‌تر، این‌که می‌گوییم دنبال بیشتر کردن محبت‌مان به خدا و یا حتی اطرافیان هستیم، به این معناست که محبتی هر چند اندک داریم، اما می‌خواهیم بیشتر شود و برای بیشتر شدن آن به دنبال معرفت هستیم. بنابراین محبت بر معرفت مقدم است. از سوی دیگر انسان تا چیزی را نشناسد، آن را دوست نمی‌دارد. پس برای همان محبت اولیه نیز شناخت لازم است.

دوستی امری وجدانی است و همه ی انسان ها با آن سر و کار دارند و ریشه اش در شناخت محبوب است. راه های شناخت مختلف است: گاهی از طریق حواس ظاهری حاصل می شود و گاه از طریق وهم و خیال و گاه از راه دل و فطرت. محبت واقعی و با ثبات، محبت ناشی از شناخت از راه دل و فطرت است.

از این رو انسان به طور فطری اشخاص دارای کمالات غیر محسوس را دوست دارد و گاهی این محبت به حدی است که انسان حاضر است همه ی اموال و هستی خود را برای یاری رساندن به او صرف کند و اگر کسی در مقام جسارت و طعن آن شخص برآید در دفاع از او، از تن و جان خود می گذرد و این در حالی است که شاید آدمی هرگز آن شخص را در حضور ملاقات نکرده باشد. بر همین اساس است که بسیاری از انسان ها به امیرالمؤمنین علی (ع) عشق می ورزند و بی نهایت به صفات روحی او غبطه می خورند.